(ကမာၻ႕ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဗိသုကာ ဗမာျပည္သာ ဦးသန္႔၏ ၁၀၄ ႏွစ္ျပည့္ ေမြးေန႔အမွတ္တရအျဖစ္ ေဖာ္ျပပါသည္။)
ျမန္မာႏိုင္ငံ ဧရာဝတီတိုင္း၊ ပန္းတေနာ္ၿမိဳ႕ ေျမပိုင္ရွင္၊ ဆန္စက္ ပိုင္ရွင္ အဖ ဦးဖိုးႏွစ္၊ အမိ ေဒၚနန္းေသာင္ တုိ႕ က ၁၉ဝ၉ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ ၂၂ ရက္ေန႕တြင္ ေမြးဖြားသည္။ ေမြးခ်င္း ၄ ဦး ရွိသည္။ ပန္းတေနာ္ၿမိဳ႕ဆရာႀကီး ဦး ဘဟန္ ျမန္မာေက်ာင္းကို ဦးသန္႕ အသက္ ၅ ႏွစ္ အ႐ြယ္တြင္ စတင္ တက္ေရာက္ ပညာ သင္ၾကားသည္။ အ ဂၤ လိပ္ – ျမန္မာ ႏွစ္ဘာသာသင္ YMBA ေက်ာင္းကို ပထမတန္းမွ စ၍ တက္ခဲ့ရသည္။
ငယ္စဥ္က အဂၤလိပ္စာ စာ သင္ရေသာ အိမ္ရွိ ဖခင္ႀကီး၏ စာအုပ္စင္မွ အဂၤလိပ္ စာအုပ္မ်ားက မ်ားစြာ အေထာက္အကူ ျပဳခဲ့သည္။ ဖ ခင္ ႀကီး ဦးဖိုးႏွစ္သည္ ကာလကတၲားရွိ ဟန္းတား ေကာလိပ္ (Hunter’s College) မွ ဥပစာတန္းႏွင့္ ညီမွ် သည့္ ပညာေရးကို ရရွိထားသူ ျဖစ္သည္။ ေက်ာင္းသားငယ္ ဦးသန္႕သည္ ေက်ာင္းစာ လုပ္ၿပီးတိုင္း ဖခင္ႀကီး စာ အုပ္စင္ ရွိရာသို႕ ေရာက္ေတာ့သည္။ Sir Arthur Conan Doyle ၏ ထင္ရွားေသာ Sherlock Holmes စံုေထာက္ ဝတၴဳမ်ား၊ စာေရး ဆရာႀကီး William Shakespeare ၏ စာေပမ်ား အျပင္၊ ထင္ ရွားေသာ သမိုင္းဝင္ ျမန္မာ စာဆုိေတာ္ အေတာ္ မ်ားမ်ား၏ လက္ရာမ်ားကို ငယ္စဥ္ကပင္ ဖတ္႐ႈ ျမည္းစြမ္းခြင့္ ရခဲ့သည္။ ၁၉၂၆ ခုႏွစ္တြင္ ဆယ္တန္း ေအာင္ၿပီး တကၠသိုလ္ ဥပစာတန္း ပထမႏွစ္ တက္သည္။ ျမန္မာစာႏွင့္ အဂၤလိပ္စာ တုိ႕ကို အဓိက ဘာသာတြဲ၊ ျမန္မာ အႏု စာေပသမိုင္း၊ သခ်ၤာႏွင့္ ေလာဂ်စ္ တို႕ကို အပို ဘာသာမ်ား အျဖစ္ ယူ သည္။ ဖခင္ႀကီး ဦးဖိုးႏွစ္သည္ ဦးသန္႕ ၁၄ ႏွစ္သား အ႐ြယ္ကပင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ မိခင္ႀကီးကို လုပ္ေၾကြး လိုသည္က တေၾကာင္း၊ ၁ဝ တန္း ေအာင္လာသည့္ ညီငယ္ ဦးခန္႕ (ဂႏၳေလာက မဂၢဇင္း၏ သက္ တမ္း ရွည္ ျမန္မာပိုင္း အယ္ဒီတာ) ၏ ပညာေရးကို ဦးစားေပး လိုသည္က တေၾကာင္း တို႕ေၾကာင့္၊ ၁၉၂၈ ခုႏွစ္ တြင္ ဥ ပစာတန္း ၿပီးသည္ႏွင့္ ဦးသန္႕ ေက်ာင္းထြက္ လိုက္သည္။ ပန္းတေနာ္ၿမိဳ႕ အမ်ဳိးသားေက်ာင္း ေက်ာင္း ဆရာ ျပန္ လုပ္သည္။ ဦးႏု (ႏိုင္ငံေတာ္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း) ပန္းတေနာ္ အမ်ဳိးသားေက်ာင္း ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး တာဝန္ကိုမ ထမ္းေဆာင္ေတာ့ေသာ အခါ၊ ဦးသန္႕ သည္အသက္ ၂၂ ႏွစ္ အ႐ြယ္တြင္ ေက်ာင္းဆရာႀကီး (Headmaster) အျပင္၊ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး (Superintendent) တာဝန္ ကိုပါ ပူးတြဲ ယူခဲ့ရသည္။သူရိယႏွင့္ ျမန္မာ့အလင္း မ ဂၢ ဇင္း တို႕၌ စာမ်ား ေရးသား ခဲ့သည္။ အဂၤလိပ္စာ အေျခခံ ေကာင္းခဲ့ေသာ ဦးသန္႕သည္ ဂႏၳေလာက မဂၢဇင္း တြင္ အဂၤလိပ္ ဘာသာျဖင့္ ေဆာင္းပါးမ်ားစြာ ေရးသား ခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ ဦးသန္႕သည္ ပညာေရး၊ လူမႈေရး၊ စာေပႏွင့္ ေက်းလက္ ေတာ႐ြာ ျပဳျပင္ေရး တုိ႕ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ဂႏၳေလာက From my school window (ကြ်န္ေတာ္၏ ေက်ာင္း ျပတင္းမွ) အဂၤလိပ္ ဘာသာ က႑ ေအာက္မွ ေဆာင္းပါးမ်ားစြာ ေရးခဲ့သည္။ ၁၉၃ဝ ခုႏွစ္က ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရ ပညာေရး ဌာနမွ ျပဳလုပ္ေသာ အထက္တန္း ဆရာျဖစ္ စာေမးပြဲကို ဝင္ေရာက္ ေျဖဆို ခဲ့ရာတြင္ ဦးသန္႕သည္ ပထမ ရခဲ့ဖူး ေလသည္။ ထုိႏွစ္ ၌ပင္ အဂၤလိပ္ ကဗ်ာ ဆရာ Robert Browning ၏ The pied-piper of Hamelin ကဗ်ာရွည္ႀကီးကို ဘာသာျပန္ ထားသည့္ “စေလ အညာ က ေျမြဆရာ” ကို ဂႏၳေလာက ဘာသာျပန္ ၿပိဳင္ပြဲသို႕ ေပးပို႕ခဲ့ရာ ပထမဆု ရခဲ့ျပန္သည္။ျမန္မာ ကေလးမ်ား အ တြက္ ရည္စူး၍ ဥေရာပတိုက္ ရာဇဝင္တြင္ ထင္ရွားေသာ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ား အေၾကာင္း ကိုလည္း ၿမိဳ႕ျပ ပံုျပင္မ်ား ေခါင္း စဥ္ျဖင့္ လေပါင္းမ်ားစြာ ဘာသာျပန္ ေရးသားခဲ့သည္။ ပံုျပင္မ်ားမွာ Eileen and Rhoda Power တုိ႕၏ Cities and their stories – An Introduction to History ကို ဘာသာျပန္ျပဳျပင္ေရး သားျခင္း ျဖစ္ သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပညာ ျပန္႕ပြားေရး အသင္းက ယင္းပံုျပင္ မ်ားကိုပင္ “အိမ္တြင္း သိပၸံေက်ာင္း” (The University at Home) စာစု ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ၿမိဳ႕ႀကီး တၿမိဳ႕စီ အတြက္ သီးျခား စာအုပ္ငယ္ ကေလးမ်ား ပံုႏွိပ္ ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ဆရာႀကီး ဦးေဖေမာင္တင္ႏွင့္ ဆရာႀကီး ဖာနီဗဲလ္ တို႕ က တည္းျဖတ္ ေပးခဲ့ၾက သည္။ ေနာက္ ပိုင္းတြင္ ပံုျပင္မ်ားကို စုေပါင္း၍ ကာလကတၲားၿမိဳ႕ မက္မင္ ပံုႏွိပ္တိုက္မွ ထုတ္ေဝခဲ့ရာ ေက်ာင္းစာ အုပ္ အျဖစ္ ျပ ႒ာန္းျခင္း ခံခဲ့ရသည္။ ဦးသန္႕၏ ဘာသာျပန္ ေရးသားမႈမ်ား အနက္ အေအာင္ျမင္ဆံုးဟု ဆုိရပါမည္။ ျမန္မာ ႏိုင္ငံတြင္း ဂ်ပန္တုိ႕ ဝင္ေရာက္လာၿပီး မၾကာလွ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ေမလတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းႏွင့္ သခင္ ထြန္းအုပ္ တုိ႕က ေခၚ၍ ဦးသန္႕ ရန္ကုန္သို႕ လာရသည္။ ျမန္မာ့ ပညာေရး ျပန္လည္ ျပဳစုေရး ေကာ္မတီ အ တြင္းေရးမွဴး အျဖစ္ တာဝန္ ေပးအပ္ ခံရသည္။ “ျမန္မာ့ ပညာေရး စီမံကိန္းသစ္” ကို ၂ လႏွင့္ အၿပီ ျပဳစုၿပီး ပန္း တေနာ္သို႕ ျပန္သည္။ ၁၉၄၃ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တုိဘာလ သီတင္းကြ်တ္ ေက်ာင္းပိတ္ရက္ ေခတ္သစ္ ပညာေရး သင္တန္းႀကီး တခု ဆ ရာ၊ ဆရာမမ်ား အတြက္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ စည္ပင္သာယာေရး ႐ံုး၌ ျပဳလုပ္သည္။ ေအာက္တုိဘာ ၂၆ ရက္ေန႕မွ စ တင္ သည့္ အဆုိပါ သင္တန္းႀကီးသည္ ၁၂ ရက္မွ် ၾကာ၍ ပန္းတေနာ္ ေက်ာင္းအုပ္ ဆရာႀကီး ဦးသန္႕က “ျပည္ သူ႕ တာဝန္” ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ေဟာေျပာ ပို႕ခ်မႈ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ဂ်ပန္ေခတ္ အၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရး ရရန္ လပိုင္းမွ် အလို ၁၉၄၇ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္ ၉ ရက္ေန႕တြင္ ဦးသန္႕ သည္ မိသားစုႏွင့္ အတူ ရန္ကုန္သို႕ ေျပာင္းေ႐ႊ႕လာသည္။ သည္တႀကိမ္ကား၊ သူ၏ ဆႏၵ အေလ်ာက္ ရန္ကုန္ သို႕ လာျခင္း ျဖစ္ၿပီး ရည္႐ြယ္ခ်က္မွာ သူ အလြန္ စိတ္အား ထက္သန္ ေနသည့္ အဂၤလိပ္ ဘာသာျဖင့္ မဂၢဇင္း တေစာင္ထုတ္ရန္ ျဖစ္သည္။ ရန္ကုန္ ေရာက္ၿပီး ၁ဝ ရက္မွ် အၾကာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းတုိ႕ လုပ္ၾကံ ခံရ သည္။ ဆာဟူးဘရန္႕စ္၏ တာဝန္ ေပးခ်က္ အရ၊ ဦးႏု ဦးေဆာင္ကာ အစိုးရ အဖြဲ႕သစ္ ဖြဲ႕သည္။ ဦးႏုက သူ၏ ဖဆပလ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ တြင္ ျပန္ၾကားေရး အရာရွိ လုပ္ေပးရန္ ဦးသန္႕ကို ေခၚေလ ေတာ့သည္။ ႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရး ႀကိဳးပမ္းခ်ိန္ ဖဆပလ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ႀကီးႏွင့္ လူထု အၾကား ဆက္သြယ္ေရး မည္မွ် အေရး ပါေၾကာင္း ဦးသန္႕ သေဘာ ေပါက္သည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ကမ္းလွမ္းခ်က္ကို လက္ခံ လိုက္သည္။ သူ၏ မဂၢဇင္း ထုတ္ေဝရန္ ျပဳစု ပ်ဳိးေထာင္ ခဲ့ေသာ ရည္႐ြယ္ခ်က္မ်ားမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းႏွင့္ အတူ ျမႇပ္ႏွံ လိုက္ရၿပီး လည္း ျဖစ္ေလသည္။ ၾသဂုတ္လ ၂၆ ရက္ေန႕တြင္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးေဆာင္၍ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဘာသာျပန္ စာေပ အသင္း (စာေပ ဗိမာန္) ကို တည္ေထာင္သည္။ ဦးသန္႕က အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေကာင္စီ၏ အက်ဳိးေဆာင္ အတြင္းေရးမွဴး ျဖစ္လာသည္။ ဦး သန္႕ လည္း လြတ္လပ္ေရး ရၿပီးေနာက္ ျပန္ၾကားေရး ဌာန ဒုတိယ အတြင္းဝန္၊ ေနာက္ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္တြင္ အတြင္း ဝန္ ျဖစ္လာသည္။ ၁၉၅၄ ခုႏွစ္တြင္ ဦးႏု၏ အတြင္းဝန္ ျဖစ္လာသည္။ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္မွာ ျမန္မာ့ စီးပြားေရးႏွင့္ လူမႈေရး ဘုတ္ အဖြဲ႕၏ အတြင္းေရးမွဴး အျဖစ္ ပူးတြဲ တာဝန္ ယူခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံေတာ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏု ၏တာဝန္ ေပးခ်က္အရ၊ ပစၥဳပၸန္ျမန္ မာႏိုင္ငံ သမိုင္း သက္ေရာက္ေသာ ဗမာ က်ဳိးပမ္းမႈ က်မ္းတေစာင္ ျဖစ္သည့္ “ျပည္ေတာ္သာ ခရီး” ကို စ တင္ ျပဳ စုသည္။ ျပည္ေတာ္သာ ခရီးကို ၄ ႏွစ္မွ် အခ်ိန္ယူ ျပဳစုခဲ့ၿပီး ေနာက္ဆံုးႏွင့္ တတိယပိုင္းကို ဦးသန္႕သည္ သူ ကုလ သမဂၢ ဆိုင္ရာ အၿမဲတမ္း ကိုယ္စားလွယ္ ျဖစ္ၿပီး တႏွစ္ အၾကာ ၁၉၅၈ ခုႏွစ္ ႏွစ္ကုန္ပုိင္း တြင္မွ အၿပီး သတ္ ႏိုင္ ခဲ့သည္။ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္မွ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ အထိ ကုလ သမဂၢ ဆုိင္ရာ ျမန္မာႏိုင္ငံ သံအမတ္ ျဖစ္သည္။ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္တြင္ ကု လ သမဂၢအေထြေထြညီလာခံဒုတိယ ဥကၠ႒၊ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္တြင္ ကုလ သမဂၢ ကြန္ဂို ျပႆနာ ဖ်န္ေျဖေရး ေကာ္ မရွင္ ဥကၠ႒ ျဖစ္သည္။ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္တြင္ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဒက္ဟမၼား႐ိႈး ကြန္ဂို ႏိုင္ငံ ကိစၥ ခရီးသြားစဥ္ ေလယာဥ္ ပ်က္က် ေသ ဆံုး ရာ၊ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာ ၃ဝ ရက္ေန႕တြင္ ဦးသန္႕ကို အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ အျဖစ္ အမ်ား သေဘာတူ ေ႐ြးခ်ယ္ ခန္႕အပ္သည္။ ငါးႏွစ္ သက္တမ္း ႏွစ္ႀကိမ္ ထမ္းေဆာင္ၿပီး၊ ၁၉၇၁ ခု၊ ဒီဇင္ဘာတြင္ ရာထူးမွ အနားယူသည္။ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလ ၂၅ ရက္ေန႕တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရ ဧည့္သည္ေတာ္ အျဖစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသုိ႕ ၃ ရက္ မွ် ျပန္ေရာက္ ခဲ့သည္။ ဆရာႀကီး သခင္ ကိုယ္ေတာ္မႈိင္း ကြယ္လြန္သည့္ ရက္ပိုင္း ႏွင့္လည္း တုိက္ဆုိက္ ေန၏။ ဆရာႀကီး၏ ႐ုပ္ကလာပ္ ထားရွိရာ စမ္းေခ်ာင္း ေနအိမ္သို႕ ဦးသန္႕ သြားေရာက္၍ ဂါရဝ ျပဳခဲ့သည္။ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီ လတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရ ဧည့္သည္ေတာ္ အျဖစ္ ဦးသန္႕ ျမန္မာႏိုင္ငံသုိ႕ တဖန္ ျပန္ လည္ ေရာက္ရွိ လာျပန္သည္။ဦးသန္႕သည္ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ အျဖစ္ တတိယ ကမာၻစစ္ အထိ ျဖစ္ပြား ႏိုင္ သည့္ က်ဴးဘား ဒံုးပ်ံ အေရးအခင္းကို ေအာင္ျမင္စြာ ဖ်န္ေျဖ ေစ့စပ္ ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။ ထုိအျပင္ ဦးသန္႕သည္ ႏိုင္ ငံတ ကာ ျပႆနာ မ်ားကို ကုလ သမဂၢအား ကိုယ္စားျပဳ၍ ေျဖရွင္းရာတြင္ ကြ်မ္းက်င္ လိမၼာၿပီး၊ ဘက္ေပါင္းစံု သင့္ တင့္ေအာင္ ဆက္ဆံႏိုင္သူ အျဖစ္ ထင္ရွား ခဲ့သည္။ ကမာၻ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဗိသုကာႀကီး ဦးသန္႕ တခါက ျပည္တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အတြက္ ႀကိဳးပမ္းခ်က္ အမွတ္တ ရ ျဖစ္ ရပ္တခု ရွိခဲ့ပါသည္။ ဖဆပလ ျပန္ၾကားေရး ဌာန အတြင္းဝန္ ျဖစ္ၿပီးေနာက္ ၁၉၄၉ – ၅ဝ ခုႏွစ္မွာ လက္ နက္ ကိုင္ ေတာ္လွန္မႈ မ်ားေၾကာင့္ ျပည္တြင္း မၿငိမ္သက္သည့္ ကာလ ျဖစ္သည္။ ျပည္တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တရား ဥ ပေဒ စိုးမိုးေရးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ ေရးရာ မ်ားကို ျမန္မာ့ အသံမွ ဦးသန္႕ မွန္မွန္ အသံလႊင့္ ေျပာၾကားရသည္။ ထို အ ခ်ိန္တြင္ ဦးႏု၏ တာဝန္ေပးခ်က္ အရ၊ ဦးသန္႕သည္ ယာဥ္ေမာင္းႏွင့္ ႏွစ္ေယာက္တည္း လက္နက္ကိုင္ေတာ္ လွန္ သူမ်ား ဌာနခ်ဳပ္ ရွိရာ အင္းစိန္သို႕ စြန္႕စြန္႕စားစား သြားေရာက္ၿပီး၊ ေတာ္လွန္ေရး ေခါင္းေဆာင္ ၂ ဦး ျဖစ္ေသာ ေစာဟန္သာေမႊးႏွင့္ ေစာဘဦးႀကီး (မအူပင္ ပညာအုပ္ေဟာင္း) တုိ႕ႏွင့္ ေတြ႕ရသည္။ အပစ္အ ခတ္ ရပ္စဲေရး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကိစၥမ်ား ေဆြးေႏြးသည္။ သို႕ေသာ္လည္း အေျခအေန အရ ႀကိဳးစားမႈ မေအာင္ျမင္ ခဲ့ေပ။ ဦးသန္႕သည္ ေဒၚသိန္းတင္ႏွင့္ လက္ထပ္ခဲ့ၿပီး၊ တဦးတည္းေသာ သမီး ျဖစ္သူ ေအးေအးသန္႕ ထြန္းကားခဲ့သည္။ ဦးသန္႕သည္ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလ၂၅ ရက္ေန႕အသက္ ၆၅ ႏွစ္အ႐ြယ္တြင္အေမရိကန္ႏိုင္ငံ နယူးေယာက္ ၿမိဳ႕မွာ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာ ၁ ရက္ေန႕တြင္ ဦးသန္႕ ႐ုပ္ကလာပ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႕ ေရာက္ ရွိလာသည္။ ဗိုလ္ေနဝင္ ဦးေဆာင္သည့္ စစ္အစိုးရက ၿပီးစလြယ္ ျမင္းၿပိဳင္ ကြင္းေဟာင္းတြင္ ထားကာ၊ ဒီဇင္ဘာ လ ၅ ရက္ေန႕၊ ေန႕လည္ ၁ နာရီ အခ်ိန္မွာ ၾကံေတာ သခ်ႋဳင္းသို႕ ပို႕ေဆာင္ သၿဂႋဳဟ္မည့္ အစီအစဥ္ကို ေက်ာင္း သားမ်ား ဦးေဆာင္သည့္ ရဟန္း ရွင္လူ ျပည္သူ အေပါင္းက လက္မခံႏိုင္ဘဲ၊ ဦးသန္႕ ႐ုပ္ကလာပ္ကို တကၠသိုလ္ နယ္ေျမ ဘြဲ႕ႏွင္းသဘင္ ခန္းမေရွ႕သို႕ သယ္ေဆာင္ လာၿပီး၊ ေက်ာင္းသား သမဂၢ အေဆာက္အဦေဟာင္း ေန ရာမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဂူဗိမာန္ တည္ေဆာက္ သၿဂႋဳဟ္ခဲ့ရာမွ ဦးသန္႕ အေရးအခင္း ျဖစ္ပြား ခဲ့ရသည္။ မတတ္သာ သည့္ အဆံုးတြင္မွ ဗိုလ္ေနဝင္း ဦးေဆာင္တဲ့ စစ္အစိုးရက ဦးသန္႕ ႐ုပ္ကလာပ္ကို ကန္ေတာ္မင္ ပန္းျခံတြင္ သၿဂႋဳဟ္ခဲ့သည္။ ဦးသန္႔အား ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရက ၁၉၄၉ ခုႏွစ္တြင္ ဝဏၰေက်ာ္ထင္၊ ၁၉၅၃ ခုႏွစ္တြင္ သီရိပ်ံခ်ီ၊ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္ တြင္ စည္သူဘြဲ႕၊ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္တြင္ မဟာသေရစည္သူဘဲြ႕မ်ား ခ်ီးျမႇင္ခဲ့ၿပီး၊ ယူဂိုဆလပ္ႏိုင္ငံ မာရွယ္တီးတုိးက ယူဂိုဆလပ္တံခြန္ဘြဲ႕ ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့သည္။ ကုလ သမဂၢ ကြန္ရက္ စာမ်က္ႏွာမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ဦးသန္႕၏ အတၴဳပၸတၲိ စာမ်က္ႏွာတြင္၊ ဦးသန္႕ အား ေအာက္ေဖာ္ျပပါ တကၠသိုလ္ မ်ား က ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ဘြဲ႕မ်ား (LL.D.) ေပးအပ္ ခ်ီးျမႇင့္ ခဲ့ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။ - Carleton University, Ottawa, Canada (25 May 1962); - Williams College, Williamstown, Massachusetts (10 June 1962); - Princeton University, Princeton, New Jersey (12 June 1962); - Mount Holyoke College, South Hadley, Massachusetts (2 June 1963); - Harvard University, Cambridge, Massachusetts (13 June 1963); - Dartmouth College, Hanover, New Hampshire (16 June 1963); - University of California at Berkeley, California (2 April 1964); - University of Denver, Denver, Colorado (3 April 1964); - Swarthmore College, Swarthmore, Pennsylvania (8 June 1964); - New York University, New York (10 June 1964); - Moscow University, Moscow, Soviet Union (30 July 1964); - Queen’s University, Kingston, Ontario (22 May 1965); - Colby College, Waterville, Maine (6 June 1965); - Yale University, New Haven, Connecticut (14 June 1965); - University of Windsor, Windsor, Ontario, Canada (28 May 1966); - Hamilton College, Clinton, New York (5 June 1966); - Fordham University, Bronx, New York (8 June 1966); - Manhattan College, New York (14 June 1966); - University of Michigan, Ann Arbor, Michigan (30 March 1967); - Delhi University, New Delhi, India (13 April 1967); - University of Leeds, England (26 May 1967); - Louvain University, Brussels, Belgium (10 April 1968); - University of Alberta, Edmonton, Canada (13 May 1968); - Boston Unversity, Boston, Massachusetts (19 May 1968); - Rutgers University, New Brunswick, New Jersey (29 May 1968); - University of Dublin (Trinity College), Dublin, Ireland (12 July 1968); - Laval University, Quebec, Canada (31 May 1969); - Columbia University, New York City (3 June 1969); - The University of the Philippines (11 April 1970); - Syracuse University (6 June 1970). ေအာက္ေဖာ္ျပ တကၠသိုလ္ မ်ားမွ ဦးသန္႔အား ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ေဒါက္တာဘဲြ႕ ေပးအပ္ ခ်ီးျမႇင့္ ခဲ့သည္။ - Doctor of Divinity, The First Universal Church (11 May 1970); - Doctor of International Law, Florida International University, Miami, Florida (25 January 1971); - Doctor of Laws, University of Hartford, Hartford, Connecticut (23 March 1971); - Doctor of Civil Laws degree, honoris causa, Colgate University, Hamilton, New York, (30 May 1971); - Doctor of Humane Letters, Duke University, Durham, North Carolina (7 June 1971).
ငယ္စဥ္က အဂၤလိပ္စာ စာ သင္ရေသာ အိမ္ရွိ ဖခင္ႀကီး၏ စာအုပ္စင္မွ အဂၤလိပ္ စာအုပ္မ်ားက မ်ားစြာ အေထာက္အကူ ျပဳခဲ့သည္။ ဖ ခင္ ႀကီး ဦးဖိုးႏွစ္သည္ ကာလကတၲားရွိ ဟန္းတား ေကာလိပ္ (Hunter’s College) မွ ဥပစာတန္းႏွင့္ ညီမွ် သည့္ ပညာေရးကို ရရွိထားသူ ျဖစ္သည္။ ေက်ာင္းသားငယ္ ဦးသန္႕သည္ ေက်ာင္းစာ လုပ္ၿပီးတိုင္း ဖခင္ႀကီး စာ အုပ္စင္ ရွိရာသို႕ ေရာက္ေတာ့သည္။ Sir Arthur Conan Doyle ၏ ထင္ရွားေသာ Sherlock Holmes စံုေထာက္ ဝတၴဳမ်ား၊ စာေရး ဆရာႀကီး William Shakespeare ၏ စာေပမ်ား အျပင္၊ ထင္ ရွားေသာ သမိုင္းဝင္ ျမန္မာ စာဆုိေတာ္ အေတာ္ မ်ားမ်ား၏ လက္ရာမ်ားကို ငယ္စဥ္ကပင္ ဖတ္႐ႈ ျမည္းစြမ္းခြင့္ ရခဲ့သည္။ ၁၉၂၆ ခုႏွစ္တြင္ ဆယ္တန္း ေအာင္ၿပီး တကၠသိုလ္ ဥပစာတန္း ပထမႏွစ္ တက္သည္။ ျမန္မာစာႏွင့္ အဂၤလိပ္စာ တုိ႕ကို အဓိက ဘာသာတြဲ၊ ျမန္မာ အႏု စာေပသမိုင္း၊ သခ်ၤာႏွင့္ ေလာဂ်စ္ တို႕ကို အပို ဘာသာမ်ား အျဖစ္ ယူ သည္။ ဖခင္ႀကီး ဦးဖိုးႏွစ္သည္ ဦးသန္႕ ၁၄ ႏွစ္သား အ႐ြယ္ကပင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ မိခင္ႀကီးကို လုပ္ေၾကြး လိုသည္က တေၾကာင္း၊ ၁ဝ တန္း ေအာင္လာသည့္ ညီငယ္ ဦးခန္႕ (ဂႏၳေလာက မဂၢဇင္း၏ သက္ တမ္း ရွည္ ျမန္မာပိုင္း အယ္ဒီတာ) ၏ ပညာေရးကို ဦးစားေပး လိုသည္က တေၾကာင္း တို႕ေၾကာင့္၊ ၁၉၂၈ ခုႏွစ္ တြင္ ဥ ပစာတန္း ၿပီးသည္ႏွင့္ ဦးသန္႕ ေက်ာင္းထြက္ လိုက္သည္။ ပန္းတေနာ္ၿမိဳ႕ အမ်ဳိးသားေက်ာင္း ေက်ာင္း ဆရာ ျပန္ လုပ္သည္။ ဦးႏု (ႏိုင္ငံေတာ္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း) ပန္းတေနာ္ အမ်ဳိးသားေက်ာင္း ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး တာဝန္ကိုမ ထမ္းေဆာင္ေတာ့ေသာ အခါ၊ ဦးသန္႕ သည္အသက္ ၂၂ ႏွစ္ အ႐ြယ္တြင္ ေက်ာင္းဆရာႀကီး (Headmaster) အျပင္၊ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး (Superintendent) တာဝန္ ကိုပါ ပူးတြဲ ယူခဲ့ရသည္။သူရိယႏွင့္ ျမန္မာ့အလင္း မ ဂၢ ဇင္း တို႕၌ စာမ်ား ေရးသား ခဲ့သည္။ အဂၤလိပ္စာ အေျခခံ ေကာင္းခဲ့ေသာ ဦးသန္႕သည္ ဂႏၳေလာက မဂၢဇင္း တြင္ အဂၤလိပ္ ဘာသာျဖင့္ ေဆာင္းပါးမ်ားစြာ ေရးသား ခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ ဦးသန္႕သည္ ပညာေရး၊ လူမႈေရး၊ စာေပႏွင့္ ေက်းလက္ ေတာ႐ြာ ျပဳျပင္ေရး တုိ႕ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ဂႏၳေလာက From my school window (ကြ်န္ေတာ္၏ ေက်ာင္း ျပတင္းမွ) အဂၤလိပ္ ဘာသာ က႑ ေအာက္မွ ေဆာင္းပါးမ်ားစြာ ေရးခဲ့သည္။ ၁၉၃ဝ ခုႏွစ္က ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရ ပညာေရး ဌာနမွ ျပဳလုပ္ေသာ အထက္တန္း ဆရာျဖစ္ စာေမးပြဲကို ဝင္ေရာက္ ေျဖဆို ခဲ့ရာတြင္ ဦးသန္႕သည္ ပထမ ရခဲ့ဖူး ေလသည္။ ထုိႏွစ္ ၌ပင္ အဂၤလိပ္ ကဗ်ာ ဆရာ Robert Browning ၏ The pied-piper of Hamelin ကဗ်ာရွည္ႀကီးကို ဘာသာျပန္ ထားသည့္ “စေလ အညာ က ေျမြဆရာ” ကို ဂႏၳေလာက ဘာသာျပန္ ၿပိဳင္ပြဲသို႕ ေပးပို႕ခဲ့ရာ ပထမဆု ရခဲ့ျပန္သည္။ျမန္မာ ကေလးမ်ား အ တြက္ ရည္စူး၍ ဥေရာပတိုက္ ရာဇဝင္တြင္ ထင္ရွားေသာ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ား အေၾကာင္း ကိုလည္း ၿမိဳ႕ျပ ပံုျပင္မ်ား ေခါင္း စဥ္ျဖင့္ လေပါင္းမ်ားစြာ ဘာသာျပန္ ေရးသားခဲ့သည္။ ပံုျပင္မ်ားမွာ Eileen and Rhoda Power တုိ႕၏ Cities and their stories – An Introduction to History ကို ဘာသာျပန္ျပဳျပင္ေရး သားျခင္း ျဖစ္ သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပညာ ျပန္႕ပြားေရး အသင္းက ယင္းပံုျပင္ မ်ားကိုပင္ “အိမ္တြင္း သိပၸံေက်ာင္း” (The University at Home) စာစု ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ၿမိဳ႕ႀကီး တၿမိဳ႕စီ အတြက္ သီးျခား စာအုပ္ငယ္ ကေလးမ်ား ပံုႏွိပ္ ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ဆရာႀကီး ဦးေဖေမာင္တင္ႏွင့္ ဆရာႀကီး ဖာနီဗဲလ္ တို႕ က တည္းျဖတ္ ေပးခဲ့ၾက သည္။ ေနာက္ ပိုင္းတြင္ ပံုျပင္မ်ားကို စုေပါင္း၍ ကာလကတၲားၿမိဳ႕ မက္မင္ ပံုႏွိပ္တိုက္မွ ထုတ္ေဝခဲ့ရာ ေက်ာင္းစာ အုပ္ အျဖစ္ ျပ ႒ာန္းျခင္း ခံခဲ့ရသည္။ ဦးသန္႕၏ ဘာသာျပန္ ေရးသားမႈမ်ား အနက္ အေအာင္ျမင္ဆံုးဟု ဆုိရပါမည္။ ျမန္မာ ႏိုင္ငံတြင္း ဂ်ပန္တုိ႕ ဝင္ေရာက္လာၿပီး မၾကာလွ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ေမလတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းႏွင့္ သခင္ ထြန္းအုပ္ တုိ႕က ေခၚ၍ ဦးသန္႕ ရန္ကုန္သို႕ လာရသည္။ ျမန္မာ့ ပညာေရး ျပန္လည္ ျပဳစုေရး ေကာ္မတီ အ တြင္းေရးမွဴး အျဖစ္ တာဝန္ ေပးအပ္ ခံရသည္။ “ျမန္မာ့ ပညာေရး စီမံကိန္းသစ္” ကို ၂ လႏွင့္ အၿပီ ျပဳစုၿပီး ပန္း တေနာ္သို႕ ျပန္သည္။ ၁၉၄၃ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တုိဘာလ သီတင္းကြ်တ္ ေက်ာင္းပိတ္ရက္ ေခတ္သစ္ ပညာေရး သင္တန္းႀကီး တခု ဆ ရာ၊ ဆရာမမ်ား အတြက္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ စည္ပင္သာယာေရး ႐ံုး၌ ျပဳလုပ္သည္။ ေအာက္တုိဘာ ၂၆ ရက္ေန႕မွ စ တင္ သည့္ အဆုိပါ သင္တန္းႀကီးသည္ ၁၂ ရက္မွ် ၾကာ၍ ပန္းတေနာ္ ေက်ာင္းအုပ္ ဆရာႀကီး ဦးသန္႕က “ျပည္ သူ႕ တာဝန္” ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ေဟာေျပာ ပို႕ခ်မႈ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ဂ်ပန္ေခတ္ အၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရး ရရန္ လပိုင္းမွ် အလို ၁၉၄၇ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္ ၉ ရက္ေန႕တြင္ ဦးသန္႕ သည္ မိသားစုႏွင့္ အတူ ရန္ကုန္သို႕ ေျပာင္းေ႐ႊ႕လာသည္။ သည္တႀကိမ္ကား၊ သူ၏ ဆႏၵ အေလ်ာက္ ရန္ကုန္ သို႕ လာျခင္း ျဖစ္ၿပီး ရည္႐ြယ္ခ်က္မွာ သူ အလြန္ စိတ္အား ထက္သန္ ေနသည့္ အဂၤလိပ္ ဘာသာျဖင့္ မဂၢဇင္း တေစာင္ထုတ္ရန္ ျဖစ္သည္။ ရန္ကုန္ ေရာက္ၿပီး ၁ဝ ရက္မွ် အၾကာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းတုိ႕ လုပ္ၾကံ ခံရ သည္။ ဆာဟူးဘရန္႕စ္၏ တာဝန္ ေပးခ်က္ အရ၊ ဦးႏု ဦးေဆာင္ကာ အစိုးရ အဖြဲ႕သစ္ ဖြဲ႕သည္။ ဦးႏုက သူ၏ ဖဆပလ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ တြင္ ျပန္ၾကားေရး အရာရွိ လုပ္ေပးရန္ ဦးသန္႕ကို ေခၚေလ ေတာ့သည္။ ႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရး ႀကိဳးပမ္းခ်ိန္ ဖဆပလ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ႀကီးႏွင့္ လူထု အၾကား ဆက္သြယ္ေရး မည္မွ် အေရး ပါေၾကာင္း ဦးသန္႕ သေဘာ ေပါက္သည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ကမ္းလွမ္းခ်က္ကို လက္ခံ လိုက္သည္။ သူ၏ မဂၢဇင္း ထုတ္ေဝရန္ ျပဳစု ပ်ဳိးေထာင္ ခဲ့ေသာ ရည္႐ြယ္ခ်က္မ်ားမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းႏွင့္ အတူ ျမႇပ္ႏွံ လိုက္ရၿပီး လည္း ျဖစ္ေလသည္။ ၾသဂုတ္လ ၂၆ ရက္ေန႕တြင္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးေဆာင္၍ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဘာသာျပန္ စာေပ အသင္း (စာေပ ဗိမာန္) ကို တည္ေထာင္သည္။ ဦးသန္႕က အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေကာင္စီ၏ အက်ဳိးေဆာင္ အတြင္းေရးမွဴး ျဖစ္လာသည္။ ဦး သန္႕ လည္း လြတ္လပ္ေရး ရၿပီးေနာက္ ျပန္ၾကားေရး ဌာန ဒုတိယ အတြင္းဝန္၊ ေနာက္ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္တြင္ အတြင္း ဝန္ ျဖစ္လာသည္။ ၁၉၅၄ ခုႏွစ္တြင္ ဦးႏု၏ အတြင္းဝန္ ျဖစ္လာသည္။ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္မွာ ျမန္မာ့ စီးပြားေရးႏွင့္ လူမႈေရး ဘုတ္ အဖြဲ႕၏ အတြင္းေရးမွဴး အျဖစ္ ပူးတြဲ တာဝန္ ယူခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံေတာ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏု ၏တာဝန္ ေပးခ်က္အရ၊ ပစၥဳပၸန္ျမန္ မာႏိုင္ငံ သမိုင္း သက္ေရာက္ေသာ ဗမာ က်ဳိးပမ္းမႈ က်မ္းတေစာင္ ျဖစ္သည့္ “ျပည္ေတာ္သာ ခရီး” ကို စ တင္ ျပဳ စုသည္။ ျပည္ေတာ္သာ ခရီးကို ၄ ႏွစ္မွ် အခ်ိန္ယူ ျပဳစုခဲ့ၿပီး ေနာက္ဆံုးႏွင့္ တတိယပိုင္းကို ဦးသန္႕သည္ သူ ကုလ သမဂၢ ဆိုင္ရာ အၿမဲတမ္း ကိုယ္စားလွယ္ ျဖစ္ၿပီး တႏွစ္ အၾကာ ၁၉၅၈ ခုႏွစ္ ႏွစ္ကုန္ပုိင္း တြင္မွ အၿပီး သတ္ ႏိုင္ ခဲ့သည္။ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္မွ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ အထိ ကုလ သမဂၢ ဆုိင္ရာ ျမန္မာႏိုင္ငံ သံအမတ္ ျဖစ္သည္။ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္တြင္ ကု လ သမဂၢအေထြေထြညီလာခံဒုတိယ ဥကၠ႒၊ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္တြင္ ကုလ သမဂၢ ကြန္ဂို ျပႆနာ ဖ်န္ေျဖေရး ေကာ္ မရွင္ ဥကၠ႒ ျဖစ္သည္။ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္တြင္ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဒက္ဟမၼား႐ိႈး ကြန္ဂို ႏိုင္ငံ ကိစၥ ခရီးသြားစဥ္ ေလယာဥ္ ပ်က္က် ေသ ဆံုး ရာ၊ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာ ၃ဝ ရက္ေန႕တြင္ ဦးသန္႕ကို အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ အျဖစ္ အမ်ား သေဘာတူ ေ႐ြးခ်ယ္ ခန္႕အပ္သည္။ ငါးႏွစ္ သက္တမ္း ႏွစ္ႀကိမ္ ထမ္းေဆာင္ၿပီး၊ ၁၉၇၁ ခု၊ ဒီဇင္ဘာတြင္ ရာထူးမွ အနားယူသည္။ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလ ၂၅ ရက္ေန႕တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရ ဧည့္သည္ေတာ္ အျဖစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသုိ႕ ၃ ရက္ မွ် ျပန္ေရာက္ ခဲ့သည္။ ဆရာႀကီး သခင္ ကိုယ္ေတာ္မႈိင္း ကြယ္လြန္သည့္ ရက္ပိုင္း ႏွင့္လည္း တုိက္ဆုိက္ ေန၏။ ဆရာႀကီး၏ ႐ုပ္ကလာပ္ ထားရွိရာ စမ္းေခ်ာင္း ေနအိမ္သို႕ ဦးသန္႕ သြားေရာက္၍ ဂါရဝ ျပဳခဲ့သည္။ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီ လတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရ ဧည့္သည္ေတာ္ အျဖစ္ ဦးသန္႕ ျမန္မာႏိုင္ငံသုိ႕ တဖန္ ျပန္ လည္ ေရာက္ရွိ လာျပန္သည္။ဦးသန္႕သည္ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ အျဖစ္ တတိယ ကမာၻစစ္ အထိ ျဖစ္ပြား ႏိုင္ သည့္ က်ဴးဘား ဒံုးပ်ံ အေရးအခင္းကို ေအာင္ျမင္စြာ ဖ်န္ေျဖ ေစ့စပ္ ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။ ထုိအျပင္ ဦးသန္႕သည္ ႏိုင္ ငံတ ကာ ျပႆနာ မ်ားကို ကုလ သမဂၢအား ကိုယ္စားျပဳ၍ ေျဖရွင္းရာတြင္ ကြ်မ္းက်င္ လိမၼာၿပီး၊ ဘက္ေပါင္းစံု သင့္ တင့္ေအာင္ ဆက္ဆံႏိုင္သူ အျဖစ္ ထင္ရွား ခဲ့သည္။ ကမာၻ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဗိသုကာႀကီး ဦးသန္႕ တခါက ျပည္တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အတြက္ ႀကိဳးပမ္းခ်က္ အမွတ္တ ရ ျဖစ္ ရပ္တခု ရွိခဲ့ပါသည္။ ဖဆပလ ျပန္ၾကားေရး ဌာန အတြင္းဝန္ ျဖစ္ၿပီးေနာက္ ၁၉၄၉ – ၅ဝ ခုႏွစ္မွာ လက္ နက္ ကိုင္ ေတာ္လွန္မႈ မ်ားေၾကာင့္ ျပည္တြင္း မၿငိမ္သက္သည့္ ကာလ ျဖစ္သည္။ ျပည္တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တရား ဥ ပေဒ စိုးမိုးေရးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ ေရးရာ မ်ားကို ျမန္မာ့ အသံမွ ဦးသန္႕ မွန္မွန္ အသံလႊင့္ ေျပာၾကားရသည္။ ထို အ ခ်ိန္တြင္ ဦးႏု၏ တာဝန္ေပးခ်က္ အရ၊ ဦးသန္႕သည္ ယာဥ္ေမာင္းႏွင့္ ႏွစ္ေယာက္တည္း လက္နက္ကိုင္ေတာ္ လွန္ သူမ်ား ဌာနခ်ဳပ္ ရွိရာ အင္းစိန္သို႕ စြန္႕စြန္႕စားစား သြားေရာက္ၿပီး၊ ေတာ္လွန္ေရး ေခါင္းေဆာင္ ၂ ဦး ျဖစ္ေသာ ေစာဟန္သာေမႊးႏွင့္ ေစာဘဦးႀကီး (မအူပင္ ပညာအုပ္ေဟာင္း) တုိ႕ႏွင့္ ေတြ႕ရသည္။ အပစ္အ ခတ္ ရပ္စဲေရး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကိစၥမ်ား ေဆြးေႏြးသည္။ သို႕ေသာ္လည္း အေျခအေန အရ ႀကိဳးစားမႈ မေအာင္ျမင္ ခဲ့ေပ။ ဦးသန္႕သည္ ေဒၚသိန္းတင္ႏွင့္ လက္ထပ္ခဲ့ၿပီး၊ တဦးတည္းေသာ သမီး ျဖစ္သူ ေအးေအးသန္႕ ထြန္းကားခဲ့သည္။ ဦးသန္႕သည္ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလ၂၅ ရက္ေန႕အသက္ ၆၅ ႏွစ္အ႐ြယ္တြင္အေမရိကန္ႏိုင္ငံ နယူးေယာက္ ၿမိဳ႕မွာ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာ ၁ ရက္ေန႕တြင္ ဦးသန္႕ ႐ုပ္ကလာပ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႕ ေရာက္ ရွိလာသည္။ ဗိုလ္ေနဝင္ ဦးေဆာင္သည့္ စစ္အစိုးရက ၿပီးစလြယ္ ျမင္းၿပိဳင္ ကြင္းေဟာင္းတြင္ ထားကာ၊ ဒီဇင္ဘာ လ ၅ ရက္ေန႕၊ ေန႕လည္ ၁ နာရီ အခ်ိန္မွာ ၾကံေတာ သခ်ႋဳင္းသို႕ ပို႕ေဆာင္ သၿဂႋဳဟ္မည့္ အစီအစဥ္ကို ေက်ာင္း သားမ်ား ဦးေဆာင္သည့္ ရဟန္း ရွင္လူ ျပည္သူ အေပါင္းက လက္မခံႏိုင္ဘဲ၊ ဦးသန္႕ ႐ုပ္ကလာပ္ကို တကၠသိုလ္ နယ္ေျမ ဘြဲ႕ႏွင္းသဘင္ ခန္းမေရွ႕သို႕ သယ္ေဆာင္ လာၿပီး၊ ေက်ာင္းသား သမဂၢ အေဆာက္အဦေဟာင္း ေန ရာမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဂူဗိမာန္ တည္ေဆာက္ သၿဂႋဳဟ္ခဲ့ရာမွ ဦးသန္႕ အေရးအခင္း ျဖစ္ပြား ခဲ့ရသည္။ မတတ္သာ သည့္ အဆံုးတြင္မွ ဗိုလ္ေနဝင္း ဦးေဆာင္တဲ့ စစ္အစိုးရက ဦးသန္႕ ႐ုပ္ကလာပ္ကို ကန္ေတာ္မင္ ပန္းျခံတြင္ သၿဂႋဳဟ္ခဲ့သည္။ ဦးသန္႔အား ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရက ၁၉၄၉ ခုႏွစ္တြင္ ဝဏၰေက်ာ္ထင္၊ ၁၉၅၃ ခုႏွစ္တြင္ သီရိပ်ံခ်ီ၊ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္ တြင္ စည္သူဘြဲ႕၊ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္တြင္ မဟာသေရစည္သူဘဲြ႕မ်ား ခ်ီးျမႇင္ခဲ့ၿပီး၊ ယူဂိုဆလပ္ႏိုင္ငံ မာရွယ္တီးတုိးက ယူဂိုဆလပ္တံခြန္ဘြဲ႕ ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့သည္။ ကုလ သမဂၢ ကြန္ရက္ စာမ်က္ႏွာမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ဦးသန္႕၏ အတၴဳပၸတၲိ စာမ်က္ႏွာတြင္၊ ဦးသန္႕ အား ေအာက္ေဖာ္ျပပါ တကၠသိုလ္ မ်ား က ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ဘြဲ႕မ်ား (LL.D.) ေပးအပ္ ခ်ီးျမႇင့္ ခဲ့ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။ - Carleton University, Ottawa, Canada (25 May 1962); - Williams College, Williamstown, Massachusetts (10 June 1962); - Princeton University, Princeton, New Jersey (12 June 1962); - Mount Holyoke College, South Hadley, Massachusetts (2 June 1963); - Harvard University, Cambridge, Massachusetts (13 June 1963); - Dartmouth College, Hanover, New Hampshire (16 June 1963); - University of California at Berkeley, California (2 April 1964); - University of Denver, Denver, Colorado (3 April 1964); - Swarthmore College, Swarthmore, Pennsylvania (8 June 1964); - New York University, New York (10 June 1964); - Moscow University, Moscow, Soviet Union (30 July 1964); - Queen’s University, Kingston, Ontario (22 May 1965); - Colby College, Waterville, Maine (6 June 1965); - Yale University, New Haven, Connecticut (14 June 1965); - University of Windsor, Windsor, Ontario, Canada (28 May 1966); - Hamilton College, Clinton, New York (5 June 1966); - Fordham University, Bronx, New York (8 June 1966); - Manhattan College, New York (14 June 1966); - University of Michigan, Ann Arbor, Michigan (30 March 1967); - Delhi University, New Delhi, India (13 April 1967); - University of Leeds, England (26 May 1967); - Louvain University, Brussels, Belgium (10 April 1968); - University of Alberta, Edmonton, Canada (13 May 1968); - Boston Unversity, Boston, Massachusetts (19 May 1968); - Rutgers University, New Brunswick, New Jersey (29 May 1968); - University of Dublin (Trinity College), Dublin, Ireland (12 July 1968); - Laval University, Quebec, Canada (31 May 1969); - Columbia University, New York City (3 June 1969); - The University of the Philippines (11 April 1970); - Syracuse University (6 June 1970). ေအာက္ေဖာ္ျပ တကၠသိုလ္ မ်ားမွ ဦးသန္႔အား ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ေဒါက္တာဘဲြ႕ ေပးအပ္ ခ်ီးျမႇင့္ ခဲ့သည္။ - Doctor of Divinity, The First Universal Church (11 May 1970); - Doctor of International Law, Florida International University, Miami, Florida (25 January 1971); - Doctor of Laws, University of Hartford, Hartford, Connecticut (23 March 1971); - Doctor of Civil Laws degree, honoris causa, Colgate University, Hamilton, New York, (30 May 1971); - Doctor of Humane Letters, Duke University, Durham, North Carolina (7 June 1971).
No comments:
Post a Comment